Laat me meteen beginnen met deze stelling: Zwarte Piet is niet meer van deze tijd.
Maakt deze opmerking mensen kwaad? Gegarandeerd, maar ik hoop dat die mensen eerst de tijd nemen om dit artikel lezen voor ze kwade berichten achterlaten. En ja, het is een lang artikel, maar soms moeten we de tijd nemen om te lezen of te schrijven over belangrijke dingen.
Wat is het probleem met Zwarte Piet?
In ieder geval niet dat hij snoep uitdeelt aan kinderen, dat is leuk. Het is zijn uiterlijk dat zorgt voor ophef. Iedereen in Nederland en België is opgegroeid met de vrolijke Zwarte Piet, zijn donkerbruine huidskleur, kroeshaar, rode lippen, oorringen en kleurige kleding. We zijn het zo gewend en dan is het niet leuk als mensen tegen ons zeggen dat het moet veranderen. Net zoals we het niet leuk zouden vinden om het schooltje uit onze kindertijd te zien verdwijnen, of de boom waarin we als kind hadden geklommen, of het pleintje waar we altijd gespeeld hadden. Nostalgie is iets sterk, het zijn positieve gevoelens verbonden aan warme herinneringen uit een oude tijd. En dat willen we niet kwijtraken.
Die mensen die er iets op tegen hebben moeten maar terug naar hun eigen land! Toch? Ook als het mensen zijn die afstammen van de slaven uit onze voormalige kolonies en die dus al generaties lang in onze landen wonen en Nederlander of Belg zijn van geboorte. Niet iedereen die zich uitspreekt tegen Zwarte Piet is een immigrant; sommige zijn al drie generaties of langer Nederlanders, maar ze moeten zich maar schikken en kijken naar een Blackface karikatuur wat hen aan hun geschiedenis herinnert, aan de tijd dat hun voorouders uit hun land meegenomen werden en moesten werken voor witte meesters.
Die mensen die er iets op tegen hebben moeten maar terug naar hun eigen land! Toch? Ook als het mensen zijn die afstammen van de slaven uit onze voormalige kolonies en die dus al generaties lang in onze landen wonen en Nederlander of Belg zijn van geboorte. Niet iedereen die zich uitspreekt tegen Zwarte Piet is een immigrant; sommige zijn al drie generaties of langer Nederlanders, maar ze moeten zich maar schikken en kijken naar een Blackface karikatuur wat hen aan hun geschiedenis herinnert, aan de tijd dat hun voorouders uit hun land meegenomen werden en moesten werken voor witte meesters.
Als je niet weet wat Blackface is, zoek het alsjeblieft op, maar de zwarte page van Sinterklaas die Jan Schenkman heeft bedacht in zijn boek in 1850 is gebaseerd op de blackface karikatuur. En dit figuur is verder uitgegroeid tot onze huide Zwarte Piet. Deze karikaturen zijn wel degelijk racistisch in oorsprong en in die tijd kon dat nog, maar het zou niet meer van deze tijd mogen zijn. Laten we niet vergeten dat in 1850 de slavernij overal langzaam werd afgeschaft, maar het beeld van een persoon met een donkere huidskleur bleef er eentje van ondergeschiktheid. En in Nederland was de slavernij zelfs pas officieel afgeschaft in 1863, dus de oorsprongs van Schenkman's page was nog steeds gebaseerd op de zwarte slaaf.
Zelfs als we het niet hebben over de slavernij van honderden jaren geleden, kan het kwaad als we even stoppen en luisteren naar iemand die zegt: "Die witte man met dat legertje van zwarten die alles voor hem doen, dat raakt ons, dat doet ons pijn", ook al komt die niet uit ons land? Is het niet menselijk dat we naar onze medemens luisteren en proberen te begrijpen waarom het pijn doet? Misschien horen we dan dingen die we liever niet horen, over ons, over ons verleden, maar dat kan ons ook helpen om te groeien en beter te worden.
Het zou je verbazen hoe sterk racisme nu nog leeft en dat is jammer, want dat betekend dat we sinds de tijd van Trans-Atlantische slavenhandel en Afrikaanse kolonisatie nog niet zoveel zijn gegroeid. Die gedachten van toen leven nog steeds bij veel mensen, want ze worden van ouders op hun kinderen doorgegeven. Ergens moet zoiets doorbroken worden.
Zwarte Piet is niet racistisch, hij is zwart van het roet!
Roet kan inderdaad de huid zwart maken, maar zorgt niet op wonderbaarlijke wijze voor kroeshaar of felle rode lippen. En is het niet vreemd dat de kleurige kleren niet vuil zijn? Je zou kunnen zeggen dat Zwarte Piet zich heeft omgekleed, maar waarom heeft hij zich dan niet even gewassen? Zijn mensen die eruit zien als Zwarte Piet dan ook vuil?
En als Zwarte Piet zwart is van de roet, dan is een Roetveeg Piet toch ook een prima alternatief? Waarom zijn mensen daar dan zo sterk op tegen?
Maar laten we eerlijk zijn, hoeveel huizen hebben tegenwoordig nog een schoorsteen vol met roet waar Piet door moet kruipen en waardoor zijn gezicht helemaal zwart wordt? Vroeger waren er veel meer van zulke schoorstenen, toen klonk dat verhaal aannemelijker. Nu niet meer. Een door de schoorsteen kruipende Piet is niet meer van deze tijd.
Zwarte Piet is een dankbare bevrijdde kindslaaf!
Dat is een mooi oorsprongsverhaal van Zwarte Piet, Sint Nicolaas bevrijdde een kindslaaf, die daarna vrijwillig bij hem bleef om hem te helpen. Dus vroeger een slaaf en nu een knecht. Toegegeven, een knecht is geen slaaf. Boerenknechten waren geen ook boerenslaven, dus de knecht Zwarte Piet is geen slaaf van Sinterklaas. Maar, een knecht moet wel werken voor zijn meester en heeft een ondergeschikte positie.
En als we dit oorsprongsverhaal aanhouden dan moeten we dus toegeven dat het uiterlijk van Zwarte Piet wel degelijk gebaseerd is op Moorse slaven. En dat is nu juist hetgeen waar Nederlanders of Belgen die afstammen van Afrikaanse slaven niet ieder jaar aan herinnert willen worden. Ieder jaar opnieuw wordt bevestigd dat mensen met een donkere huid en krullend haar moeten werken voor een meester met een lichte huid, en die knechten lijken misschien wel vrolijk en acrobatisch, maar ze worden vaak ook als dom neergezet.
Iedereen vindt Zwarte Piet toch leuk?
Wat veel mensen zich niet realiseren is dat kinderen van Afrikaanse afkomst wel degelijk worden geplaagd of gepest in de Sinterklaastijd: ze worden Zwarte Piet genoemd, of hun haren worden een 'zwarte pieten pruik' genoemd, of er wordt het gevraagd of ze pepernoten hebben. Het lijken kleine dingen, maar probeer je in te beelden hoe het voor hun is. Ik ben geen donkere huid, maar ook mijn haren werden een pruik genoemd en dat was niet leuk. Het doet pijn om te horen dat anderen lachen met iets waar je mee geboren bent, dat anderen jouw uiterlijke kenmerken belachelijk maken.
Zelfs als we het niet hebben over de slavernij van honderden jaren geleden, kan het kwaad als we even stoppen en luisteren naar iemand die zegt: "Die witte man met dat legertje van zwarten die alles voor hem doen, dat raakt ons, dat doet ons pijn", ook al komt die niet uit ons land? Is het niet menselijk dat we naar onze medemens luisteren en proberen te begrijpen waarom het pijn doet? Misschien horen we dan dingen die we liever niet horen, over ons, over ons verleden, maar dat kan ons ook helpen om te groeien en beter te worden.
Het zou je verbazen hoe sterk racisme nu nog leeft en dat is jammer, want dat betekend dat we sinds de tijd van Trans-Atlantische slavenhandel en Afrikaanse kolonisatie nog niet zoveel zijn gegroeid. Die gedachten van toen leven nog steeds bij veel mensen, want ze worden van ouders op hun kinderen doorgegeven. Ergens moet zoiets doorbroken worden.
Zwarte Piet is niet racistisch, hij is zwart van het roet!
Roet kan inderdaad de huid zwart maken, maar zorgt niet op wonderbaarlijke wijze voor kroeshaar of felle rode lippen. En is het niet vreemd dat de kleurige kleren niet vuil zijn? Je zou kunnen zeggen dat Zwarte Piet zich heeft omgekleed, maar waarom heeft hij zich dan niet even gewassen? Zijn mensen die eruit zien als Zwarte Piet dan ook vuil?
En als Zwarte Piet zwart is van de roet, dan is een Roetveeg Piet toch ook een prima alternatief? Waarom zijn mensen daar dan zo sterk op tegen?
Maar laten we eerlijk zijn, hoeveel huizen hebben tegenwoordig nog een schoorsteen vol met roet waar Piet door moet kruipen en waardoor zijn gezicht helemaal zwart wordt? Vroeger waren er veel meer van zulke schoorstenen, toen klonk dat verhaal aannemelijker. Nu niet meer. Een door de schoorsteen kruipende Piet is niet meer van deze tijd.
Zwarte Piet is een dankbare bevrijdde kindslaaf!
Dat is een mooi oorsprongsverhaal van Zwarte Piet, Sint Nicolaas bevrijdde een kindslaaf, die daarna vrijwillig bij hem bleef om hem te helpen. Dus vroeger een slaaf en nu een knecht. Toegegeven, een knecht is geen slaaf. Boerenknechten waren geen ook boerenslaven, dus de knecht Zwarte Piet is geen slaaf van Sinterklaas. Maar, een knecht moet wel werken voor zijn meester en heeft een ondergeschikte positie.
En als we dit oorsprongsverhaal aanhouden dan moeten we dus toegeven dat het uiterlijk van Zwarte Piet wel degelijk gebaseerd is op Moorse slaven. En dat is nu juist hetgeen waar Nederlanders of Belgen die afstammen van Afrikaanse slaven niet ieder jaar aan herinnert willen worden. Ieder jaar opnieuw wordt bevestigd dat mensen met een donkere huid en krullend haar moeten werken voor een meester met een lichte huid, en die knechten lijken misschien wel vrolijk en acrobatisch, maar ze worden vaak ook als dom neergezet.
Iedereen vindt Zwarte Piet toch leuk?
Wat veel mensen zich niet realiseren is dat kinderen van Afrikaanse afkomst wel degelijk worden geplaagd of gepest in de Sinterklaastijd: ze worden Zwarte Piet genoemd, of hun haren worden een 'zwarte pieten pruik' genoemd, of er wordt het gevraagd of ze pepernoten hebben. Het lijken kleine dingen, maar probeer je in te beelden hoe het voor hun is. Ik ben geen donkere huid, maar ook mijn haren werden een pruik genoemd en dat was niet leuk. Het doet pijn om te horen dat anderen lachen met iets waar je mee geboren bent, dat anderen jouw uiterlijke kenmerken belachelijk maken.
Zwarte Piet is misschien wel grappig en deelt snoep uit, maar hij is ook een beetje een nar en narren zijn geen figuren waar we respect voor hebben. En als we geloven dat hij zwart is van roet is hij nog vuil ook.
En niet alleen kinderen, maar ook volwassenen van Afrikaanse afkomst krijgen ieder jaar opnieuw 'grapjes' te horen over het Zwarte Piet zijn en daar moeten ze maar tegen kunnen. Het is immers maar een grapje. Maar laten we niet vergeten dat grapjes gebaseerd op iemands afkomst vallen onder racisme en grapjes gebaseerd op iemands uiterlijk kunnen hard aankomen.
Ik denk dat we te weinig stilstaan bij de pesterijen die mensen met een donkere huid te verduren krijgen vanwege zwarte piet. Ik denk dat we te weinig stilstaan bij wat blackface doet met mensen die dezelfde huidskleur en krullen hebben als de blackface karikaturen. Maar het is niet eenvoudig om onszelf te verplaatsen in de belevingswereld van een ander en om het leven door hun ogen te zien.
En het ergste is, als iemand met een donkere huid aanhaalt dat zij Zwarte Piet als racistisch ervaren, dan wordt die persoon uitgescholden. In de plaats van een discussie komen er racistische opmerkingen die laten zien dat mensen nog steeds in die koloniale geest zitten, dat het nog steeds 'wij blanken en zij gekleurden' is. Je zou denken dat we dat wel achter ons hadden gelaten, dat mag niet meer van deze tijd zijn. Helaas is dat niet zo.
Het is traditie!
Het Sinterklaasfeest is een traditie, maar niet eentje die al honderden jaren vastligt. Sinterklaas is ouder dan Zwarte Piet en het Sinterklaasfeest is sinds de middeleeuwen verschillende keren veranderd.
Sinterklaas is een feest waarbij we de beschermheilige van kinderen herdenken: Sint Nicolaas van Myra, een katholieke bisschop uit Turkije, die na zijn dood heilig was verklaard.
In de late middeleeuwen werd het Sinterklaasfeest al gevierd door traktaties te geven aan kinderen en armen; de schoen zetten was een traditie die in deze tijd al bestond. Een lange tijd was hij de beschermheilige voor kinderen. Maar in de zestiende eeuw werd Sinterklaas in Nederland neergezet als een boeman, dit omdat het protestants Nederland zich afzette tegen de heiligenverering van het katholieke geloof. Aan het eind van de achttiende eeuw werd besloten om Sinterklaas niet meer als boeman neer te zetten, maar een kindervriend die op een positieve manier ijver en gehoorzaamheid moest bijbrengen. Veranderingen genoeg dus.
En Zwarte Piet was er ook niet altijd bij. Vroeger deed Sint Nicolaas het alleen. De huidige Zwarte Piet die bij ons Sinterklaas vergezeld komt vindt zijn oorsprong van het boek van Jan Schenkman uit 1850 en sindsdien heeft hij een donkere knecht, maar pas in de twintigste eeuw kreeg Piet de kleding zoals we die nu kennen: het pagekostuum dat Moorse bedienden droegen in Spanje in de zestiende eeuw. Hierdoor keren we dus weer terug naar een ondergeschikte rol die Moren hadden. Ook hier geldt weer dat een page niet per definitie een slaaf was, net zoals een knecht dat niet was, maar het is nog steeds een bediende, iemand in dienst van een heer of een meester.
Een andere verandering is het aantal Zwarte Pieten. Vroeger was er één knecht. Tegenwoordig heeft Sinterklaas een heleboel Zwarte Pieten. En als we eerlijk zijn, de Zwarte Pieten worden als de onmisbare, maar enigszins domme hulpjes van de Sint neergezet. Bij bijna ieder Sinterklaasspel op scholen, of in de films en series die op TV te zien zijn, raken ze belangrijke dingen kwijt en moeten ze het snel weer oplossen voor het Sinterklaasfeest begint, waarbij de hulp van de kinderen vaak onmisbaar is. Een leuk spel voor de kinderen die zich even belangrijk kunnen voelen, maar het geeft niet echt een positief beeld van Zwarte Piet, en vandaar worden kinderen met dezelfde huidskleur en haren niet graag Zwarte Piet genoemd.
Er zijn ook andere tradities waar we mee gestopt zijn omdat ze bijvoorbeeld dieronvriendelijk waren, en die veranderingen hadden evenveel weerstand van de voorstanders van die tradities. Maar als we terugkijken was het een goede verandering.
In 1886 kwam er in Nederland een wet tegen dierenmishandeling, maar volksvermaak in de vorm van kwelspelen (spelen waarin een dier leed aan werd gedaan, zoals palingtrekken, ganstrekken, katmeppen of katknuppelen, hanengevechten) kwamen in deze tijd nog steeds voor. De palingoproer in 1886 kwam voort uit mensen die zich verzetten tegen het verbod op het oude Amsterdamse spel palingtrekken.
Het is een normale reactie dat mensen zich willen vasthouden aan hun tradities, maar soms moeten we onder ogen zien dat de maatschappij veranderd en dat onze oude tradities volgens de huidige inzichten niet meer van deze tijd zijn.
Maar als we Zwarte Piet afschaffen, dan verdwijnt het Sinterklaasfeest!
Nee. Sinterklaas blijft. De naam van het feest zegt het al, we vieren niet het Zwarte Pieten feest, we vieren het Sinterklaasfeest, een kinderfeest waarin kinderen snoep en cadeau's krijgen. Kinderen krijgen even graag snoep van een Zwarte Piet, een Oranje Piet, een Regenboog Piet, een Roetveeg Piet, of van een ander figuur dat Sinterklaas vergezeld.
Sinterklaas wordt in verschillende Europese landen gevierd, maar hij wordt niet altijd door Zwarte Piet vergezeld. Zo zijn er Père Fouettard, knecht Ruprecht, Krampus. Zoek ze maar eens op. Engelen en demonen hebben Sinterklaas in het verleden vergezeld. Tijdens de boeman periode van Sinterklaas in Noord Nederland werd hij zelf als een duivel uitgebeeld en niet als de goedheiligman die hij daarvoor en daarna was.
Hoewel Sint Nicolaas sinds de vierde eeuw in verschillende legenden genoemd wordt en Sinterklaas in verschillende Europese landen gevierd wordt, zijn de tradities rond zijn knechten of de tegenstanders die hij moet bedwingen heel verschillend.
We zouden best Zwarte Piet kunnen vervangen door een minder racistisch figuur en nog steeds Sinterklaas vieren. Dat zou niet moeilijk mogen zijn. Waarom zouden we Sinterklaas geen nieuw hulpje kunnen geven? Tradities veranderen en er zijn legenden rond Sint Nicolaas die ouder zijn dan Zwarte Piet.
Nederland is een zeevaardersland en een van de legendes rond Sint Nicolaas heeft het over het redden van zeemannen, waardoor Sint Nicolaas niet alleen de beschermheilige is van kinderen, maar ook van zeevaarders. Laten we een zeeman als knecht introduceren, een dankbare zeeman die Sint Nicolaas besluit te volgen. Dat zou mooi aansluiten bij de Nederlandse connectie met de zee.
En niet alleen kinderen, maar ook volwassenen van Afrikaanse afkomst krijgen ieder jaar opnieuw 'grapjes' te horen over het Zwarte Piet zijn en daar moeten ze maar tegen kunnen. Het is immers maar een grapje. Maar laten we niet vergeten dat grapjes gebaseerd op iemands afkomst vallen onder racisme en grapjes gebaseerd op iemands uiterlijk kunnen hard aankomen.
Ik denk dat we te weinig stilstaan bij de pesterijen die mensen met een donkere huid te verduren krijgen vanwege zwarte piet. Ik denk dat we te weinig stilstaan bij wat blackface doet met mensen die dezelfde huidskleur en krullen hebben als de blackface karikaturen. Maar het is niet eenvoudig om onszelf te verplaatsen in de belevingswereld van een ander en om het leven door hun ogen te zien.
En het ergste is, als iemand met een donkere huid aanhaalt dat zij Zwarte Piet als racistisch ervaren, dan wordt die persoon uitgescholden. In de plaats van een discussie komen er racistische opmerkingen die laten zien dat mensen nog steeds in die koloniale geest zitten, dat het nog steeds 'wij blanken en zij gekleurden' is. Je zou denken dat we dat wel achter ons hadden gelaten, dat mag niet meer van deze tijd zijn. Helaas is dat niet zo.
Het is traditie!
Het Sinterklaasfeest is een traditie, maar niet eentje die al honderden jaren vastligt. Sinterklaas is ouder dan Zwarte Piet en het Sinterklaasfeest is sinds de middeleeuwen verschillende keren veranderd.
Sinterklaas is een feest waarbij we de beschermheilige van kinderen herdenken: Sint Nicolaas van Myra, een katholieke bisschop uit Turkije, die na zijn dood heilig was verklaard.
In de late middeleeuwen werd het Sinterklaasfeest al gevierd door traktaties te geven aan kinderen en armen; de schoen zetten was een traditie die in deze tijd al bestond. Een lange tijd was hij de beschermheilige voor kinderen. Maar in de zestiende eeuw werd Sinterklaas in Nederland neergezet als een boeman, dit omdat het protestants Nederland zich afzette tegen de heiligenverering van het katholieke geloof. Aan het eind van de achttiende eeuw werd besloten om Sinterklaas niet meer als boeman neer te zetten, maar een kindervriend die op een positieve manier ijver en gehoorzaamheid moest bijbrengen. Veranderingen genoeg dus.
En Zwarte Piet was er ook niet altijd bij. Vroeger deed Sint Nicolaas het alleen. De huidige Zwarte Piet die bij ons Sinterklaas vergezeld komt vindt zijn oorsprong van het boek van Jan Schenkman uit 1850 en sindsdien heeft hij een donkere knecht, maar pas in de twintigste eeuw kreeg Piet de kleding zoals we die nu kennen: het pagekostuum dat Moorse bedienden droegen in Spanje in de zestiende eeuw. Hierdoor keren we dus weer terug naar een ondergeschikte rol die Moren hadden. Ook hier geldt weer dat een page niet per definitie een slaaf was, net zoals een knecht dat niet was, maar het is nog steeds een bediende, iemand in dienst van een heer of een meester.
Een andere verandering is het aantal Zwarte Pieten. Vroeger was er één knecht. Tegenwoordig heeft Sinterklaas een heleboel Zwarte Pieten. En als we eerlijk zijn, de Zwarte Pieten worden als de onmisbare, maar enigszins domme hulpjes van de Sint neergezet. Bij bijna ieder Sinterklaasspel op scholen, of in de films en series die op TV te zien zijn, raken ze belangrijke dingen kwijt en moeten ze het snel weer oplossen voor het Sinterklaasfeest begint, waarbij de hulp van de kinderen vaak onmisbaar is. Een leuk spel voor de kinderen die zich even belangrijk kunnen voelen, maar het geeft niet echt een positief beeld van Zwarte Piet, en vandaar worden kinderen met dezelfde huidskleur en haren niet graag Zwarte Piet genoemd.
Er zijn ook andere tradities waar we mee gestopt zijn omdat ze bijvoorbeeld dieronvriendelijk waren, en die veranderingen hadden evenveel weerstand van de voorstanders van die tradities. Maar als we terugkijken was het een goede verandering.
In 1886 kwam er in Nederland een wet tegen dierenmishandeling, maar volksvermaak in de vorm van kwelspelen (spelen waarin een dier leed aan werd gedaan, zoals palingtrekken, ganstrekken, katmeppen of katknuppelen, hanengevechten) kwamen in deze tijd nog steeds voor. De palingoproer in 1886 kwam voort uit mensen die zich verzetten tegen het verbod op het oude Amsterdamse spel palingtrekken.
Het is een normale reactie dat mensen zich willen vasthouden aan hun tradities, maar soms moeten we onder ogen zien dat de maatschappij veranderd en dat onze oude tradities volgens de huidige inzichten niet meer van deze tijd zijn.
Maar als we Zwarte Piet afschaffen, dan verdwijnt het Sinterklaasfeest!
Nee. Sinterklaas blijft. De naam van het feest zegt het al, we vieren niet het Zwarte Pieten feest, we vieren het Sinterklaasfeest, een kinderfeest waarin kinderen snoep en cadeau's krijgen. Kinderen krijgen even graag snoep van een Zwarte Piet, een Oranje Piet, een Regenboog Piet, een Roetveeg Piet, of van een ander figuur dat Sinterklaas vergezeld.
Sinterklaas wordt in verschillende Europese landen gevierd, maar hij wordt niet altijd door Zwarte Piet vergezeld. Zo zijn er Père Fouettard, knecht Ruprecht, Krampus. Zoek ze maar eens op. Engelen en demonen hebben Sinterklaas in het verleden vergezeld. Tijdens de boeman periode van Sinterklaas in Noord Nederland werd hij zelf als een duivel uitgebeeld en niet als de goedheiligman die hij daarvoor en daarna was.
Hoewel Sint Nicolaas sinds de vierde eeuw in verschillende legenden genoemd wordt en Sinterklaas in verschillende Europese landen gevierd wordt, zijn de tradities rond zijn knechten of de tegenstanders die hij moet bedwingen heel verschillend.
We zouden best Zwarte Piet kunnen vervangen door een minder racistisch figuur en nog steeds Sinterklaas vieren. Dat zou niet moeilijk mogen zijn. Waarom zouden we Sinterklaas geen nieuw hulpje kunnen geven? Tradities veranderen en er zijn legenden rond Sint Nicolaas die ouder zijn dan Zwarte Piet.
Nederland is een zeevaardersland en een van de legendes rond Sint Nicolaas heeft het over het redden van zeemannen, waardoor Sint Nicolaas niet alleen de beschermheilige is van kinderen, maar ook van zeevaarders. Laten we een zeeman als knecht introduceren, een dankbare zeeman die Sint Nicolaas besluit te volgen. Dat zou mooi aansluiten bij de Nederlandse connectie met de zee.
